Alışveriş yaparken hepimizin gözü “%50 indirim”, “büyük kampanya”, “fırsat günleri” gibi ilanlara takılıyor. Hele de ekonomik şartların zorlaştığı, alım gücünün düştüğü bugünlerde, indirim kelimesi halk için adeta sihirli bir kelime hâline geldi. İnsanlar çoğu zaman ihtiyaçlarını bile normal zamanda değil, bu kampanya günlerinde almaya yöneliyor. Ama işte tam da burada, bazı satıcılar “indirim” tabelasının büyüsünü kötüye kullanıyor. Normalde hiç indirim yapmadıkları hâlde, fiyatı önce yükseltip sonra “düşürmüş” gibi gösteriyorlar; ya da çok az sayıda ürün için yüksek indirim oranı açıklayıp gerçekte o ürünü kimsenin bulamayacağı stoklarla sınırlıyorlar. İşte Ticaret Bakanlığı bu yüzden bir kez daha devreye girdi ve net kurallar getirdi. Artık bir ürünün indirimi ilan edilirken, indirimin başladığı tarihten önceki 30 gün içindeki en düşük fiyat esas alınacak. Yani tüketici, “önce fiyatı şişirip sonra indirdik” gibi bir oyuna gelmeyecek. Üstelik stok sınırı, kampanya süresi, indirim oranı gibi tüm detaylar da açıkça yazılmak zorunda. Tüketici olarak sahip olduğumuz haklar Tüketici deyince, çoğu kişinin aklına “alışveriş yapıp parasını ödeyen kişi” geliyor. Oysa bu kimliğin yanında çok önemli haklarımız da var ve bu haklar kanunla güvence altına alınmış durumda. *Doğru ve eksiksiz bilgilendirilme hakkı: Bir ürün veya hizmet hakkında gerçek bilgilerin, doğru fiyatın ve gerçek indirim oranının tüketiciye açıkça sunulması zorunlu. *Aldatıcı reklamlara karşı korunma hakkı: Tüketiciyi yanıltıcı, gerçeği yansıtmayan, abartılı ya da gerçekte var olmayan indirimleri gösteren reklamlara karşı korunma hakkımız var. *Ayıplı mal ve hizmetlere karşı haklar: İndirimli de olsa, satın alınan ürün ya da hizmetin kusurlu çıkması durumunda iade, değişim ya da ücretsiz onarım talep etme hakkımız devam eder. Satıcı “indirimli aldın, iade edemezsin” diyemez. *Sözleşmelerde adil şart hakkı: Tüketicinin aleyhine olacak, açıkça yazılmayan veya mantıklı olmayan sözleşme hükümleri geçersiz sayılır. Gerçek dışı indirim gördüğümüzde nereye başvurabiliriz? Eğer bir mağaza ya da internet sitesinde yanıltıcı indirimle karşılaşırsak, bununla başa çıkmak için elimizde çok sayıda yasal başvuru yolu var: *Alo 175 Tüketici Danışma Hattı’nı arayarak durumu yetkililere anlatabiliriz. *E-Devlet üzerinden Tüketici Şikâyet Sistemi (TÜBİS) ile hızlı şekilde elektronik başvuru yapabiliriz. *Tüketici Hakem Heyetleri ’ne ücretsiz şekilde başvurarak şikayetimizi resmi olarak iletebiliriz. *Reklamın kendisi yanıltıcıysa, Reklam Kurulu’na şikâyet ederek idari yaptırım uygulanmasını sağlayabiliriz. Tüm bu yollar, tüketicilerin hakkını aramasını kolaylaştırıyor ve caydırıcı cezalarla firmaların daha dikkatli davranmasını sağlıyor. Neden bu kurallar kondu? Çünkü halk indirim tabelalarına güvenmek istiyor Türkiye’de milyonlarca insan, özellikle büyük kampanya günlerini takip ediyor. Ancak geçmişte yaşanan sahte indirimler yüzünden tüketicinin “acaba gerçek mi?” kaygısı oluştu. Ticaret Bakanlığı’nın son düzenlemesi işte tam bu noktada devreye giriyor: *İndirimin gerçekten “indirim” olması için, indirimin başladığı tarihten önceki 30 gün içindeki en düşük fiyat dikkate alınacak. *İndirim başlangıç ve bitiş tarihi açıkça yazılacak. *Eğer kampanya stokla sınırlıysa, o stok miktarı mutlaka ilan edilecek. *Yanıltıcı görseller ve ifadeler kullanılmayacak. Bu kurallar, yalnızca tüketiciyi korumuyor; aynı zamanda piyasada adil rekabeti de sağlıyor. Çünkü dürüst çalışan işletmeler, sahte indirim yapan rakiplerinin haksız avantaj kazanmasına engel olmuş oluyor. En büyük güç bilinçli tüketici olmak Unutmamamız gereken bir gerçek var: Yasalar ve denetimler elbette çok önemli, ama en büyük güç bilinçli ve hakkını arayan tüketiciden geliyor. Bir ürün alırken fiyat geçmişine bakmak, “indirim” kelimesinin cazibesine kapılmadan önce biraz araştırmak, gerekirse satıcıya sormak çok önemli. Çünkü indirimli de olsa, satın aldığımız her ürün ve hizmet için yasal haklarımız var. Aldatıcı reklamla ya da sahte indirimle karşılaşırsak da susmak yerine hakkımızı aramak hem bizi hem de başkalarını korur. Sonuç olarak; gerçek indirim hem cüzdanımızı hem güvenimizi korur; sahte indirim ise ikisini de tüketir ZAFER ÖZCİVAN Ekonomist-Yazar Zaferozcivan59@gmail.com