Zan kelime olarak sanmak, sezmek ve itham etmek anlamına geldiği gibi, bilmek ve itaat etmek anlamına da gelir, ihtimal üzere bir hüküm olduğundan bir kısmı hakka hiç isabet etmez, etmeyince de başkasının hakkına ait hususta o şekilde aleyhine hüküm bühtan ve iftira olacağından dolayı bir vebal olur.Özellikle zannın kaynağı yalnız nefsi işler olduğu zaman hata daha büyük olur.
Ayeti kerimede cenabı Allah vetegaddes hazretleri (Yâ eyyyuhâllezîne âmenûctenibû kesîran minez zanni, inne ba’daz zanni ismun )Ey âmenû olanlar! (ey iman ettiğini iddaa edenler, ey iman şerefi ile şereflenen kullarım)Zandan çok sakının. Muhakkak ki bazı zanlar günahtır buyurması buna delildir.aynı zamanda tecessüs (ve lâ tecessesû)de yasaklanmıştır yani(merak edip insanların hatalarını araştırmayın) emri de bizlere delildir.Ayeti celilenin devamında da (ve lâ yagteb ba’dukum ba’dâ(ba’dan), e yuhıbbu ehadukum en ye’kule lahme ahîhi meyten fe kerihtumûhu, vettekullâhe, innallâhe tevvâbun rahîmun. )Sizin bir kısmınız diğerlerinin dedikodusunu yapmasın. Hiç sizden biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Elbette ondan tiksinirsiniz. Ve Allah’a karşı takva sahibi olunuz. Muhakkak ki Allah, tövbeleri kabul eden ve Rahîm olandır buyrulmaktadır
Bu ayeti kerimeden şuda anlaşılıyor imanen zayıf olan müslümanlar ilk önce zan ile günaha başlarlar,bu yapma denilen zan nı yapınca yavaş yavaş tecessüs yani hata ları aramaya geçerler ve sonrada gıybet etmeye başlarlar ve kardeşini ölü etini yeme gibi kötü bir duruma düşerler , ayeti kerimenin devamında tövbe etmemiz gerektiği vurgulanarak rabbi rahimin af sahibi olduğu yeterki tövbe nasuh ile pişman olarak tövbe etmemiz gerekti işlenmektedir
Zan nın kötü olmayan kısmına gelince oda müslümana vacip tir, nur suresi 12 ayeti kerimesinde "Erkek ve kadın müminlerin bu iftirayı işittiklerinde kendi vicdanları ile iyi zanda bulunup, Buyurulmaktadır,kutsi bir hadisi şerif de Ben kulumun bana zannı yanındayımdır rivayet edilmiştir "Her biriniz ancak Allah'a iyi zanda bulunarak ölsün." hadisi şerifi ve "İyi ve güzel zan imandandır." hadisi şerifi buna delildir
rabbim bu hastalıktan bizleri korusun
Amin
Abdulvahit Koç
Vesselam
(@abdulvahitkoc)
https://twitter.com/abdulvahitkoc?s=08