Eğirdir Gölü’nde kuraklık tehlikesi büyüyor: Göl, yavaş yavaş ölüyor!

Türkiye'nin 4. büyük tatlı su gölü olan Eğirdir'de kuraklık, kirlilik ve kaçak su kullanımı gölü ölüm noktasına sürüklüyor. Uzmanlardan ve Bakanlıktan peş peşe kritik uyarılar gelmeye devam ediyor: Göl ikiye ayrılmak üzere!

Hakan Kanber’in özel haberi… Eğirdir Gölü’nde kuraklık tehlikesi büyüyor: Göl, yavaş yavaş ölüyor! Göl, ikiye ayrılma riskiyle karşı karşıya!   Türkiye'nin 4. büyük tatlı su gölü olan Eğirdir'de kuraklık, kirlilik ve kaçak su kullanımı gölü ölüm noktasına sürüklüyor. Uzmanlardan ve Bakanlıktan peş peşe kritik uyarılar gelmeye devam ediyor: Göl ikiye ayrılmak üzere! Hakan Kanber / Haber-Analiz Isparta’daki Eğirdir Gölü’nde su seviyesi son yılların en düşük noktasına geriledi. Türkiye'nin ikinci büyük içme suyu rezervi olan gölde su hacmi %55 oranında azaldı. Aşırı buharlaşma, kontrolsüz tarımsal sulama ve evsel atıklar nedeniyle göl, kuruma ve ekolojik çöküş tehlikesiyle karşı karşıya. Bakanlık, yakın zaman önce 21 milyar TL’lik eylem planı açıkladı; uzmanlar ise daha hızlı ve radikal adımlar atılması gerektiğini vurguluyor. GÖL İKİYE AYRILMA RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA Gölün su seviyesi dramatik bir şekilde düşüyor. Rakamlardan, gölün Hoyran bölümü ile Eğirdir bölümü arasındaki Kemer Boğazı'nın tamamen kuruyarak gölün iki ayrı su kütlesine ayrılması anlamına geldiğini anlatıyor. Uzmanlar, bu durumun daha fazla buharlaşma yaratacağını ve süreci hızlandıracağını belirtiyor. SU KAYBI DURDURULAMIYOR Eğirdir Gölü’nde yıllık buharlaşma miktarı yaklaşık 460 milyon metreküp. Bu, gölün yıllık su hacminin dörtte birine denk geliyor. Son 10 yılda gölün derinliği 11 metreden 6 metreye geriledi. Yüzey alanı ise 1985’ten bu yana %7 oranında azaldı. KİRLİLİK ZİRVEDE… ALGLER BASKIN… Aşırı gübreleme, hayvansal atıkların açıkta depolanması ve evsel atıkların arıtılmadan göle bırakılması sonucu gölde ötrofikasyon (alg patlaması) yaşanıyor. Eğirdir çevresinde balçık ve yosun birikimi nedeniyle geçtiğimiz yıl ciddi koku kirliliği baş gösterdiği belirtiliyor. TARIMSAL BASKI GÖLÜ BOĞUYOR Gölden her yıl ortalama 140 milyon metreküp su tarımsal sulama için çekiliyor. Özellikle vahşi sulama yöntemleri ve kaçak sondajlar nedeniyle göl, geri dönüşü olmayan kayıplar yaşıyor. Uzmanlar, sulama sistemlerinde damlama sulamaya geçilmesi gerektiğinin altını çiziyor. YAPAY ZEKÂ DESTEKLİ KORUMA PLANI Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yakın zaman önce Eğirdir Gölü için ilk kez yapay zekâ destekli su yönetimi sistemi uygulanacağını açıklamıştı. 2025–2030 döneminde 21 milyar TL yatırım yapılması planlanıyor. Plan, üç stratejik başlık içeriyor: Suyu adil kullanmak, bilim temelli yönetim ve ekosistemi korumak… UZMANLAR UYARIYOR: GÖLÜN SESİNE KULAK VERİN! Prof. Dr. Mustafa Öztürk, “Eğirdir Gölü beni besleyen azot ve fosfor kirliliğini önleyin diye feryat ediyor” diyerek mevcut durumun insan kaynaklı olduğunu belirtti. Öztürk’e göre; ileri arıtma tesisleri kurulmadan, tarımsal su kullanımı denetim altına alınmadan gölün yaşaması mümkün değil. KURAKLIK GÖLÜN SONUNU GETİREBİLİR Göl havzasında yağışlar %18 oranında azaldı. Son verilere göre göle giren yıllık su miktarı sadece 372 milyon metreküpe düşerken, buharlaşma 473 milyon metreküpe ulaştı. Bu durum gölde “negatif su dengesi” olarak tanımlanıyor. ÇÖZÜM: ATIKSU ARITMA VE TARIMSAL DÖNÜŞÜM ŞART Uzman raporlarına göre; Eğirdir Gölü çevresinde ileri kademe atıksu arıtma tesisi kurulmalı Vahşi sulamaya son verilmeli, damlama sistemine geçilmeli Kaçak sondajlar kapatılmalı, su kullanımı sınırlanmalı Tarımda azot ve fosfor kirliliği önlenmeli Göl su bütçesi hazırlanmalı ve kamuoyuyla şeffaf biçimde paylaşılmalı BAKAN YUMAKLI: BİR GÖLÜ DEĞİL, BİR GELECEĞİ KURTARIYORUZ Tarım Bakanı Yumaklı, “Eğirdir Gölü’nü korumak sadece bir doğa meselesi değil, bir gıda ve iklim güvenliği meselesidir. Elma üretiminin kalbinde su yoksa üretim de yoktur” dedi. UYDU GÖRÜNTÜLERİ ÇEKİLMEYİ GÖZLER ÖNÜNE SERİYOR 1985’ten 2025’e uzanan uydu görüntülerinde Eğirdir Gölü’nün yüzey alanında %7’lik dramatik bir daralma gözlemlendi. Gölde yıllık su kaybı 473 milyon metreküpe dayandı. Eğirdir Gölü’nün son 40 yıla ait uydu görüntülerinde su seviyesindeki düşüş açıkça görülüyor. 1985-2025 yılları arasındaki analizlerde göl kıyısındaki sulak alanlar yok olurken, göl aynası belirgin biçimde daraldı. Uzmanlar, Eğirdir’in “yavaş ölüm süreci” içinde olduğunu belirtiyor. Görseller, çöküşün yalnızca bilimsel değil, görsel olarak da kanıtlandığını gösteriyor. YÜZÖLÇÜMÜNDE %7 KÜÇÜLME: 517 KM²’DEN 480 KM²’YE NASA Landsat ve Sentinel-2 verileriyle yapılan analizlerde gölün 1985 yılında 517 km² olan yüzey alanının 2025 itibarıyla 480 km²’ye düştüğü tespit edildi. Görüntülerde özellikle güney ve batı kıyılarındaki geri çekilme dikkat çekiyor. SU SEVİYESİ HER YIL ORTALAMA 20 CM DÜŞÜYOR Yapılan gözlemlerde göl seviyesinin yılda ortalama 20 cm gerilediği ortaya çıktı. Bu düşüş, hem buharlaşma hem de gölden yapılan tarımsal su çekiminden kaynaklanıyor. GÖRÜNTÜLERE YANSIYAN KRİTİK NOKTALAR Hoyran bölgesi: Gölün kuzey ucundaki sazlıklar kurumuş durumda Kemer Boğazı: Göl ikiye ayrılma eşiğinde, bağlantı giderek inceliyor Eğirdir ilçe merkezi çevresi: Balçık ve alg oluşumları su yüzeyini kaplıyor Yeşilada bölgesi: Su çekilmesi nedeniyle karaya bağlantı alanı genişledi UZMAN UYARISI: "GÖL BİR FOTOĞRAF GİBİ AĞIR AĞIR SOLUYOR" Çevre bilimci Doç. Dr. Selda Erdem, “Eğirdir Gölü bir zamanlar görkemli bir tatlı su aynasıydı. Bugün o ayna çatlamış durumda. Görüntülerde gölün yavaşça öldüğünü açıkça görebiliyoruz” dedi. ÇEKİLEN GÖRSELLER KAMUOYUYLA PAYLAŞILMALI Uzmanlar, Tarım ve Orman Bakanlığı ile TÜBİTAK’ın elinde bulunan yüksek çözünürlüklü görüntülerin halka açık hale getirilmesi gerektiğini belirtti. Gölün kaybı yalnızca bilimsel değil, toplumsal farkındalıkla durdurulabilir. EĞİRDİR GÖLÜ’NÜN SU BÜTÇESİ AÇIK VERİYOR Eğirdir Gölü’nde yıllık su girişi 372 milyon m³, buharlaşma ise 473 milyon m³. Göl, her yıl 100 milyon m³ su kaybediyor. Uzmanlar, “Bu açık, gölün sonunu hazırlıyor” diyor. Türkiye’nin en büyük ikinci tatlı su rezervi olan Eğirdir Gölü, yıllık su bütçesi açısından sürdürülemez bir noktada. Yapılan hidrolojik çalışmalara göre göle giren su miktarı buharlaşma ve çekim yoluyla kaybedilen miktarın altında. Son 5 yıllık ortalamalar, gölün her yıl 100 milyon m³ net su kaybettiğini gösteriyor. Uzmanlara göre bu tablo devam ederse göl 2040’a kalmadan doğal yapısını yitirebilir. SU GİRİŞİ VE ÇIKIŞI DENGESİZ: İŞTE KORKUTAN RAKAMLAR Yıllık yağış ve yer altı suyu girişi: 372 milyon m³ Tarımsal sulama, içme suyu ve buharlaşma yoluyla kayıp: 473 milyon m³ Yıllık net açık: 101 milyon m³ BUHARLAŞMA EN BÜYÜK TEHDİT: İKLİM KRİZİ TETİKÇİSİ Göl, yılda 460–480 milyon m³ arasında buharlaşma yaşıyor. İklim değişikliğiyle birlikte sıcaklık ortalamalarının artması buharlaşmayı daha da artırıyor. 2024 yazında bölgedeki ortalama sıcaklık 3,2°C yükseldi. KAÇAK SONDAJLARLA KAYIP KATLANIYOR DSİ verilerine göre Eğirdir Havzası’nda 280’den fazla kaçak sulama kuyusu tespit edildi. Bu kuyular yılda yaklaşık 35 milyon m³ suyu yer altından çekerek gölün denge sistemini bozuyor. GÖL NASIL KENDİNİ KURTARABİLİR? Uzmanlara göre: Tüm sulama sistemi %100 damlama sulamaya dönmeli Kaçak sondajlar kapatılmalı Göl havzasına yeni ağaçlandırma ve gölgelemeli su yüzeyi planı yapılmalı “Eğirdir Su Anayasası” hazırlanarak yasal düzenleme getirilmeli SU BÜTÇESİ İÇİN GERİ SAYIM BAŞLADI Hidroloji uzmanı Dr. Halil Ateş, “Bu açık, gölü yıldan yıla ölüme daha da yaklaştırıyor. Su bütçesi eksiye geçtiği her yıl göl, 3-4 yıl ömründen yitiriyor” açıklamasında bulundu.