Hizmet Üretim Endeksi; Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde giderek artan öneme sahip olan hizmet sektörünün ne kadar üretken olduğunu ortaya koyan, resmi ve sayısal bir göstergedir. TÜİK tarafından yayımlanan bu endeks, sanayiden farklı olarak elle tutulmayan ama yaşamın her alanına dokunan hizmetlerin nasıl bir tempoyla üretildiğini gösterir. Yani, bir otelin doluluğu da, bir yazılım şirketinin faaliyetleri de, bir emlak danışmanının haftalık randevuları da bu endeksin içine dahildir. Endeksin temel referans yılı 2021’dir (yani veriler bu yıla göre normalize edilmiştir) ve şu sorulara yanıt arar: Ülkede hizmet sektörünün genelinde bir genişleme mi var, yoksa bir daralma mı yaşanıyor? Hangi hizmet dalları öne çıkıyor, hangileri yavaşlama sinyali veriyor? Mevsimsel ya da geçici gelişmeler hizmet üretimini nasıl etkiliyor? Bu endeks aynı zamanda devletin, özel sektörün ve yatırımcıların politika geliştirirken dikkate aldığı temel ekonomik göstergelerden biridir. NİSAN 2025’TE HİZMET SEKTÖRÜ YILLIK BAZDA %4,5 BÜYÜDÜ 2025 yılının Nisan ayına ilişkin veriler, Türkiye ekonomisinde hizmet sektörünün yıllık bazda %4,5 oranında büyüdüğünü ortaya koyuyor. Bu oran, pandemiden sonra yavaş yavaş toparlanan hizmet üretiminin artık daha güçlü bir zemine oturmaya başladığını gösteriyor. Bu artış, sadece bir rakamdan ibaret değil. Arkasında: Artan turizm hareketliliği, İç talepteki toparlanma, Kentsel dönüşümün yarattığı emlak danışmanlığı faaliyetleri, Dijitalleşmeyle birlikte bilgi ve iletişim sektörüne olan ilgi gibi birçok faktör yer alıyor. Aşağıda bu büyümeyi sektörel olarak daha ayrıntılı değerlendirelim: 1. Konaklama ve Yiyecek Hizmetleri %9,2 Arttı Özellikle turizm sezonunun yaklaşması, havaların ısınması ve yerli-yabancı turistlerin yeniden hareketlenmesi bu sektörü ciddi şekilde canlandırdı. Otellerdeki doluluk oranı artarken, restoran ve kafelerdeki müşteri trafiği de hız kazandı. Ayrıca bu büyüme, hizmet sektörü istihdamı açısından da olumlu bir gelişmedir çünkü bu alan geniş istihdam potansiyeline sahiptir. 2. Gayrimenkul Hizmetleri %13,0’lük Artışla Zirvede Emlak sektörü, konut satışları, kiralama hizmetleri ve danışmanlık gibi hizmetleri kapsar. Özellikle son dönemde artan kira fiyatları ve konut talebi bu sektörü hareketli kılıyor. Ayrıca yatırımcılar da emlak üzerinden kazanç sağlama arayışına girdiği için bu alanda ciddi bir büyüme yaşandı. 3. İdari ve Destek Hizmetleri %11,1 Arttı Güvenlik hizmetleri, temizlik şirketleri, çağrı merkezleri ve insan kaynakları destek hizmetleri gibi alanlar bu kategoriye giriyor. Bu alanlardaki büyüme, şirketlerin dış kaynak kullanımına daha çok yöneldiğini gösteriyor. 4. Bilgi ve İletişim Hizmetleri %4,4 Artış Gösterdi Yazılım, internet, dijital medya ve veri hizmetlerinin bulunduğu bu sektör pandemiyle birlikte ivme kazanmıştı, bu ivmesini koruyor. Dijitalleşmenin yaygınlaşması, e-ticaretin büyümesi bu hizmetlerin talebini artırıyor. 5. Mesleki, Bilimsel ve Teknik Hizmetler %3,1 Arttı Bu alanda mühendislik firmaları, danışmanlık şirketleri, AR-GE birimleri gibi daha uzmanlık isteyen işler bulunuyor. Artış sınırlı görünse de, bu alan yüksek katma değerli hizmetleri barındırdığı için uzun vadede ekonomiye önemli katkı sağlıyor. 6. Ulaştırma ve Depolama Hizmetleri %0,3 Artışla Sınırlı Kaldı Bu sınırlı artış, belki de sektörün doygunluğa ulaşmasından veya bazı dış etkenlerin taşımacılık faaliyetlerini baskılamasından kaynaklı olabilir. Özellikle lojistik maliyetlerinin artması, sektördeki büyümeyi frenlemiş olabilir. AYLIK DEĞİŞİM: MART’A GÖRE %0,6 GERİLEME VAR Nisan ayında bir önceki aya (Mart 2025’e) göre hizmet üretiminde %0,6 oranında bir azalma yaşandı. Bu azalma, kısa vadeli bir duraksamaya işaret etmekle birlikte, yapısal bir sorundan çok mevsimsel ve dönemsel etkilerden kaynaklanıyor gibi görünüyor. Sektörel detaylara bakıldığında: - Ulaştırma ve Depolama Hizmetleri %2,4 Azaldı Bu düşüş, özellikle iç taşımacılıktaki yavaşlama ya da dış ticaretteki geçici aksamalardan kaynaklanmış olabilir. Hava ve kara taşımacılığı maliyetleri ile ihracat-ithalat hacimlerindeki dalgalanma bu sektörü doğrudan etkiliyor. - Bilgi ve İletişim Hizmetleri %4,0 Azaldı Bu alanın düşüşü belki de geçici projelerin tamamlanması ya da dönemsel yatırım yavaşlamalarıyla ilişkilidir. Ancak uzun vadede bu alanda kalıcı bir daralma beklenmemektedir. - Mesleki, Bilimsel ve Teknik Hizmetlerde %3,3 Azalma Danışmanlık, proje hizmetleri gibi alanlar, şirketlerin yatırım kararları ve bütçeleriyle doğrudan bağlantılıdır. Harcamaların yeniden gözden geçirilmesi bu alanda geçici daralmaya yol açmış olabilir. Bununla birlikte, bazı alanlar bu düşüşün tersine büyümesini sürdürdü: - Konaklama ve Yiyecek Hizmetleri %4,3 Arttı Nisan ayında havaların ısınması ve bayram etkisiyle turistik hareketlilik arttı. Bu da otel ve restoranların hizmet üretimini yukarı çekti. - Gayrimenkul Hizmetleri %5,3 Artış Gösterdi Konut satışlarının ve kira piyasasının canlılığı devam ediyor. İlkbahar aylarında konut alım-satımı genellikle artar, bu durum da verilere yansıdı. - İdari ve Destek Hizmetleri %2,3 Arttı Ofis destek hizmetleri, organizasyonlar ve dış kaynaklı işler bu ayda da artışını sürdürdü. Özellikle şehirlerde yapılan fuarlar, seminerler ve etkinlikler bu artışta etkili olmuş olabilir. GENEL YORUM: HİZMETLERDE DİNAMİZM SÜRÜYOR AMA DENGELER KIRILGAN Nisan 2025 verileri bize şunu söylüyor: Türkiye’de hizmet sektörü büyüyor, ama bu büyüme her ay düzenli ve eşit değil. Yıllık bazda işler iyi gidiyor, çünkü genel olarak hizmete olan talep artıyor. Ancak aylık bazda bakıldığında bazı hizmet alanlarında dönemsel gerilemeler yaşanabiliyor. Bu gerilemeler: Mevsim geçişleri, Talep dalgalanmaları, Dış ekonomik gelişmeler, Enerji maliyetlerindeki artış gibi nedenlerle ortaya çıkabiliyor. Ancak dikkat çeken nokta şu: Özellikle turizm, gayrimenkul ve idari hizmetler gibi alanlar büyümeyi sürüklüyor. Dijitalleşme de bilgi ve iletişim sektörünü ayakta tutuyor. Bunun yanında taşımacılık ve bilimsel-teknik hizmetler gibi bazı alanlar kısa vadede baskı altında kalabiliyor. SONUÇ: HİZMET SEKTÖRÜNÜN GÜCÜ EKONOMİYİ AYAKTA TUTUYOR Hizmet sektörü Türkiye ekonomisinin kalbinde yer alıyor. Hem istihdam yaratıyor hem de büyümeyi tetikliyor. 2025 Nisan verileri, hizmet üretiminin hala canlı olduğunu, ancak bazı alt sektörlerin desteklenmeye ihtiyaç duyduğunu gösteriyor. Bu yüzden şu adımlar önem kazanıyor: Turizmde sürdürülebilir politikalar, Gayrimenkulde barınma krizine çözüm odaklı yaklaşımlar, Bilgi teknolojileri alanında destekler ve teşvikler, Taşımacılık maliyetlerinin düşürülmesi, Teknik hizmetlerde AR-GE odaklı destekler... Tüm bu stratejilerle hizmet sektörü daha dengeli, güçlü ve dayanıklı hale gelebilir. Unutulmamalıdır ki hizmet sektörü yalnızca ekonomik bir alan değil, aynı zamanda yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir yapı taşıdır. Kaynak: TÜİK ZAFER ÖZCİVAN Ekonomist-Yazar zozcivan@hotmail.com